Witaminy podczas karmienia piersią, które warto brać

Czas po urodzeniu dziecka jest szczególny, ponieważ zaczynamy wtedy budować więź z dzieckiem. Wiele kobiet w tym czasie karmi piersią. Wówczas warto przyjmować witaminy, które będą mieć pozytywny wpływ na kobietę karmiącą i jej dziecko, a także samą laktację. Witaminy podczas karmienia piersią, tak samo jak niektóre składniki mineralne, są niezwykle ważne do prawidłowego rozwoju dziecka i do zachowania zdrowia mamy. Część z nich jesteśmy w stanie dostarczyć z dietą, jednak czasami warto sięgnąć po suplementy dla matek karmiących. Jak powinna wyglądać suplementacja przy karmieniu piersią? Wyjaśniamy.

1. Jakie witaminy przy karmieniu piersią?
2. Witamina D
3. Kwas foliowy
4. DHA
5. Wapń
6. Jod
7. Żelazo
8. Dlaczego laktacja zwiększa zapotrzebowanie na witaminy?
9. Dawkowanie witamin podczas laktacji
10. Dieta w trakcie karmienia piersią

Jakie witaminy przy karmieniu piersią?

Rozwój mózgu dziecka jest coraz bardziej złożony w drugiej połowie ciąży i utrzymuje się na wysokim poziomie w pierwszym roku życia, a później przez kilka następnych lat. Niemowlętom należy dostarczać jak najlepsze pożywienie, aby zapewnić zaspokojenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Zaleca się karmienie piersią początkowo jako jedyne źródło pożywienia i kontynuowanie po wprowadzeniu pokarmów uzupełniających. Jeżeli karmienie wyłącznie piersią nie jest możliwe, odpowiednim substytutem są preparaty do dalszego żywienia niemowląt. Lipidy w mleku ludzkim i mleku modyfikowanym mają szczególne znaczenie w tym okresie z kilku powodów. Przede wszystkim są głównym źródłem energii wspierającym prawidłowy rozwój dziecka. Zarówno mleko ludzkie, jak i mieszanki dla niemowląt dostarczają około połowy kalorii w postaci tłuszczu¹.

Wraz z mlekiem mamy dziecko otrzymuje wszystkie niezbędne witaminy i składniki mineralne. W niektórych przypadkach konieczna może być suplementacja podczas karmienia piersią. O jakie witaminy należy szczególnie zadbać, karmiąc piersią?

Witamina D

Witamina D jest ważna dla dziecka od pierwszych chwil życia, gdyż pomaga zapobiegać krzywicy, która jest chorobą dotykającą dzieci. Witamina D jest niezbędna do metabolizmu wapnia u dzieci i dorosłych. Ponieważ zapotrzebowanie na wapń wzrasta w trzecim trymestrze ciąży, poziom witaminy D staje się kluczowy dla zdrowia matki oraz rozwoju szkieletu u płodu. Niedobór witaminy D jest dosyć powszechny u niemowląt karmionych piersią pomimo stosowania witamin prenatalnych. W pierwszych 6–8 tygodniach życia po urodzeniu poziom witaminy D u noworodka zależy w dużej mierze od transportu witaminy D przez łożysko. U większości niemowląt zapasy witaminy D pobrane od matki wyczerpują się po około 8. tygodniach życia pozapłodowego. Dzieci karmione mieszankami otrzymują odpowiednią ilość witaminy D, ponieważ są one fortyfikowane w witaminę D. Natomiast dzieci karmione wyłącznie piersią są bardziej narażone na niedobór witaminy D².

Kwas foliowy

Odpowiednia podaż folianów podczas karmienia piersią wpływa na prawidłowy rozwój noworodka, ponieważ foliany są niezbędnym elementem podczas syntezy DNA³.

Suplementacja kwasem foliowym zależy od grupy ryzyka. U kobiet z grupy niskiego ryzyka stosuje się dawkę 0,4 mg na dobę, u kobiet z grupy podwyższonego ryzyka tę samą dawkę uzupełnioną o kolejne 0,4 mg w formie aktywnych folianów, z kolei w przypadku wysokiego ryzyka 0,8 mg/dobę w okresie laktacji³.

DHA

Niemowlęta nie są w stanie syntetyzować wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6. Kwas DHA jest niezbędny do prawidłowego wzrostu i dojrzewania wielu układów narządów, przede wszystkim mózgu. Mleko kobiece dostarcza DHA niemowlętom karmionym piersią, jednak jego poziom jest zmienny i zależy od diety i stylu życia matki. Kobiety karmiące piersią, które suplementują DHA, mają podwyższony poziom DHA w mleku, co jest korzystne dla dziecka¹.

Wapń

Badania wskazują na znaczną utratę masy kostnej u kobiet karmiących piersią, co może być spowodowane zwiększoną resorpcją kości w celu zaspokojenia wysokiego zapotrzebowania niemowląt na wapń. Przedłużone karmienie piersią może być związane ze zmniejszeniem gęstości kości u matki⁴. Zapotrzebowanie na wapń pokrywane jest głównie z produktów mlecznych, jednak w przypadku kobiet spożywających małe ilości nabiału, a także w przypadku alergii czy nietolerancji, suplementacja może być konieczna.

Jod

Jod jest bardzo ważny dla kobiety, która karmi piersią, ponieważ zapobiega nieprawidłowościom w tarczycy oraz problemom z laktacją. Hormony tarczycy biorą udział w regulacji gospodarki hormonalnej, w przemianach białek, węglowodanów, lipidów, a także w dojrzewaniu niektórych układów i narządów. W Polsce występuje średnie ryzyko niedoboru jodu w diecie, dlatego stosuje się sól jodowaną. Jednakże w przypadku niskiego spożycia soli kobieta karmiąca może być narażona na jego niedobory. Zapotrzebowanie na jod zwiększa się także podczas karmienia piersią⁵.

Zawartość jodu w mleku kobiecym zależy od zawartości jodu w diecie oraz od zapasów jodu uwalnianych z tarczycy⁵.

Żelazo

Żelazo należy przyjmować szczególnie w przypadkach, kiedy mamie karmiącej grozi ryzyko niedokrwistości. U kobiet karmiących podczas rutynowych badań bardzo często stwierdza się niedokrwistość. Wiąże się to ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia niedokrwistości u dziecka i ograniczenia rozwoju psychomotorycznego. Kobiety karmiące piersią, w szczególności na dietach wegetariańskich i wegańskich, są narażone na niedobory żelaza⁵

Dlaczego laktacja zwiększa zapotrzebowanie na witaminy?

Potrzeby energetyczne kobiet w okresie laktacji są zwiększone, ponieważ karmienie piersią zwiększa zapotrzebowanie energetyczne kobiety. Zostało to obliczone na podstawie objętości produkowanego mleka, gęstości energetycznej mleka oraz wydajności konwersji energii z diety na energię mleka matki. W ten sposób oszacowano, że średnio kobiety karmiące mają zwiększone potrzeby energetyczne o około 595 kcal/dzień w trakcie pierwszych dwóch miesięcy po porodzie i 670 kcal/dzień w 3–8 miesiącu połogu. Jest to oczywiście także zależne od innych czynników, takich jak wiek, wzrost, masa ciała i aktywność fizyczna matki⁶.

Dawkowanie witamin podczas laktacji

Witaminy przy karmieniu piersią wpływają na zachowanie zdrowia zarówno u mamy, jak i u dziecka. Dawkowanie zawsze powinno być uzgodnione z lekarzem, który będzie w stanie najlepiej dobrać odpowiednie dawki, patrząc na wyniki badań kobiety⁵.

Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników należy suplementować te same witaminy, co podczas ciąży (przeczytaj o tym, jakie witaminy przyjmować w ciąży). Suplementacja przy karmieniu piersią obejmuje⁵:

• kwas foliowy w dawce 0,4 mg na dobę, jeśli istnieje ryzyko niedoborów,
• kwasy tłuszczowe DHA w dawce od 600 mg na dobę do nawet 1000 mg w przypadku znacznego niedoboru,
• żelazo w dawce 20 mg na dobę, jeśli poziom żelaza we krwi jest wyrównany. W przypadku niedokrwistości konieczne mogą być wyższe dawki suplementacyjne bądź zastrzyki domięśniowe,
• jod w dawce 200 µg na dobę,
• witamina D3 w dawce 2000 IU dziennie,
• magnez w dawce od 200 do 1000 mg w zależności od zapotrzebowania.

Dieta w trakcie karmienia piersią

Witaminy podczas karmienia piersią można dostarczać za pomocą tabletek oraz suplementów, jednak nie można zapominać również o zdrowej diecie, która potrafi dostarczyć do organizmu wiele cennych witamin. Suplementy dla matek karmiących mogą nie być niezbędne, jeśli dieta jest bogata w wiele witamin i składników mineralnych. Zdrowa dieta obejmuje co najmniej 5 porcji różnych owoców i warzyw dziennie, zarówno świeżych, jak i mrożonych czy konserwowych. Do codziennej diety warto także włączyć produkty bogate w skrobię i błonnik, źródła białka oraz produkty mleczne. W trakcie karmienia piersią nie powinno się spożywać więcej niż 2 porcje tłustych ryb tygodniowo, takich jak makrela, sardynki, pstrąg i łosoś, ponieważ ryby mogą być zanieczyszczone metalami ciężkimi.

Bibliografia

1. Koletzko B., Lien E., Agostoni C., et al., The roles of long-chain polyunsaturated fatty acids in pregnancy, lactation and infancy: review of current knowledge and consensus recommendations. J Perinat Med. 2008;36(1):5-14.
2. Mulligan M. L., Felton S. K., Riek A. E., Bernal-Mizrachi C., Implications of vitamin D deficiency in pregnancy and lactation. Am J Obstet Gynecol. 2010;202(5):429.e1-429.e4299.
3. Bomba-Opoń D., Hirnle L., Kalinka J., Seremak-Mrozikiewicz A., Suplementacja folianów w okresie przedkoncepcyjnym, w ciąży i połogu. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017;2(5):210-214.
4. Cai G., Tian J., Winzenberg T., Wu F., Calcium supplementation for improving bone density in lactating women: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Am J Clin Nutr. 2020;112(1):48-56.
5. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących, 2014.
6. Dewey K. G., Energy and protein requirements during lactation. Annu Rev Nutr. 1997;17:19-36.
7. https://www.nhs.uk/conditions/baby/breastfeeding-and-bottle-feeding/breastfeeding-and-lifestyle/diet/ [dostęp: 03.01.2021].