Jakie witaminy przyjmować w ciąży? Oto niezbędna lista

Ciąża to wyjątkowy okres w życiu kobiety, kiedy jej organizm wymaga szczególnego traktowania. W tym czasie zapotrzebowanie na witaminy i minerały jest znacznie większe niż normalnie. Podstawowym źródłem niezbędnych składników odżywczych powinna być dieta, która jednak nie zawsze wystarcza. W związku z tym zaleca się suplementację wybranych witamin, aby zapobiec niedoborom i zadbać o prawidłowy przebieg ciąży, zapewniając dziecku właściwy rozwój. Jakie witaminy w ciąży powinno się suplementować? Podpowiadamy!

1. Witaminy dla ciężarnych
2. Witamina D3 w ciąży
3. Kwas foliowy w ciąży
4. Witamina C w ciąży
5. Witamina B6 w ciąży
6. Żelazo w ciąży
7. Magnez w ciąży
8. Jak przyjmować witaminy w ciąży?

Witaminy dla ciężarnych

Dieta kobiety ciężarnej ma istotny wpływ na stan i rozwój płodu, dlatego w tym szczególnym dla nich czasie przywiązują do niej dużą wagę. Powinna być dobrze zbilansowana, by dostarczyć niezbędnych mikroelementów i witamin. Według Rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w okresie ciąży szczególną uwagę należy zwrócić przede wszystkim na poziom pięciu substancji czynnych: kwasu foliowego, żelaza, witaminy D, kwasów DHA i jodu¹. Substancje te uważane są za witaminy ciążowe.
Uzupełnianie diety nie jest rekomendowane w przypadku braku określonych wskazań medycznych. Jeśli jednak wystąpi niedobór, wskazana jest suplementacja. O wszystkim decyduje lekarz prowadzący ciążę.

Witamina D3 w ciąży

Jedną z witamin, która odgrywa szczególną rolę w ciąży, jest witamina D3. Moduluje funkcje układu odpornościowego, reguluje gospodarkę wapniowo-fosforową, utrzymuje prawidłową gęstość mineralną kości, hamuje nadmierną proliferację i stymuluje różnicowanie komórek w układzie krwiotwórczym, a to jedynie kilka z jej funkcji. Niedobór witaminy D prowadzi do dysfunkcji układu kostnego mamy i dziecka, gdyż staje się przyczyną zaburzeń gospodarki mineralno-wapniowej i fosforowej².
Witamina D3 w ciąży dostarczana jest organizmowi głównie podczas syntezy przez skórę, która zachodzi dzięki jej ekspozycji na promienie słoneczne. W Polsce ze względu na niewielką liczbę słonecznych dni i duże zanieczyszczenie powietrza ekspozycja na słońce jest dość ograniczona. By uniknąć niedoborów witaminy D3, wskazana jest jej suplementacja. Przyjmowanie witaminy D3 w ciąży obniża ryzyko wystąpienia bacterial vaginosis, która koreluje z niektórymi powikłaniami ciąży³. Dzienna dawka witaminy D3 powinna zostać ustalona przez lekarza.

Kwas foliowy w ciąży

Prawidłowy rozwój oraz wzrastanie płodu i noworodka gwarantuje również właściwa podaż kwasu foliowego. W czasie ciąże zapotrzebowanie na kwas foliowy wyraźnie wzrasta, a spożywanie produktów bogatych w nie zaspokaja je jedynie częściowo. Warto w tym miejscu podkreślić rolę kwasu foliowego w ciąży, który jest jednym z najważniejszych składników niezbędnym w szybko dzielących się komórkach, który odgrywa bardzo ważną rolę w syntezie DNA.
Kwas foliowy jest jedną z tych witamin, której przyjmowanie zalecane jest jeszcze przed zajściem w ciążę, w trakcie ciąży i w okresie karmienia. Dbanie o jego prawidłowy poziom jest ważne ze względu na powikłania, do których może prowadzić niedobór. Zbyt niski poziom kwasu foliowego zwiększa ryzyko powstawania wad cewy nerwowej u płodu, wystąpienia zespołu Downa, jak również rozszczepu wargi i podniebienia.

Witamina C w ciąży

Bezpieczną witaminą dla kobiet w ciąży jest witamina C, której przedawkowanie nie ma negatywnych skutków dla człowieka. Nadmiar jest samoistnie wydalany z organizmu. Witamina C jest niezbędna dla zachowania dobrej odporności organizmu matki, a także ułatwia przyswajanie niehemowego żelaza.
Niedostateczna podaż witaminy C w okresie ciąży może negatywnie wpływać na prawidłowy rozwój postnatalny. Badania nad jej wpływem na dynamikę procesów metylacji i demetylacji podczas rozwoju embrionalnego jednak wciąż trwają⁶. Mimo wszystko warto zadbać o to, by poziom witaminy C w organizmie przyszłej mamy był prawidłowy.

Witamina B6 w ciąży

W drugim trymestrze ciąży wzrasta zapotrzebowanie na witaminę B6, podobnie jak w okresie laktacji. Witamina ta warunkuje prawidłowe wchłanianie kwasu foliowego, magnezu i żelaza⁷, ponadto reguluje poziom prolaktyny. Niskie stężenie witaminy B6 może obniżać poziom progesteronu i podnosić estrogenów, co może zwiększyć ryzyko poronienia. Warto jednak podkreślić, że dzienne zapotrzebowanie na witaminę B6 jest stosunkowo niewielkie i właściwa dieta całkowicie je pokrywa, przez co niedobór witaminy B6 w ciąży występuje bardzo rzadko.

Witamina B4 (cholina) w ciąży

Prawidłowa podaż witaminy B4 w diecie kobiety w ciąży jest niezbędna prawidłowego rozwoju płodu, prawidłowej funkcji łożyska oraz wątroby matki. Jednocześnie warunkuje właściwy rozwój mózgu płodu oraz funkcji poznawczych u dziecka, a także zmniejsza ryzyko wad cewy nerwowej. Z obserwacji wynika, że wyższe stężenie choliny we krwi poprawia łożyskową angiogenezę, a także łagodzi zmiany, które mogłyby prowadzić do rozwoju stanu przedrzucawkowego⁸.
Zapotrzebowanie na cholinę w ciąży jest szczególnie wysokie. Źródłem witaminy dla płodu jest dieta matki i fosfatydylocholina produkowana w wątrobie ciężarnej. Czasem konieczna jest suplementacja.

Żelazo w ciąży

Jakie witaminy w ciąży jeszcze warto brać? Składnikiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania ustroju jest żelazo. W przypadku niedoboru żelaza w ciąży może dojść do obniżenia tolerancji na wysiłek fizyczny oraz wystąpienia przewlekłego uczucia zmęczenia, a w dodatku może zwiększyć się ryzyko porodu przedwczesnego⁹.
Należy podkreślić, że żelazo w ciąży powinno być suplementowane wyłącznie w razie niedoboru. Nadmiar tego pierwiastka jest tak samo szkodliwy, jak niedobór i może prowadzić do wystąpienia cukrzycy ciążowej.

Magnez w ciąży

Magnez odpowiada za regulację przewodnictwa nerwowo-mięśniowego – podwyższa próg pobudliwości, obniżając kurczliwość mięśni gładkich i poprzecznie prążkowanych. Dodatkowo wpływa na prawidłową gospodarkę mineralną kości, dając zwiększenie ich gęstości mineralnej. Charakterystycznym objawem niedoboru magnezu są bolesne skurcze mięśni¹⁰. W razie zaobserwowania ich u siebie należy fakt ten zgłosić swojemu ginekologowi, który po wykonaniu odpowiednich badań najprawdopodobniej zleci suplementację magnezem. Zbyt niski poziom tego pierwiastka może stać się również przyczyną wystąpienia nadciśnienia.

Jak przyjmować witaminy w ciąży?

Witaminy dla kobiet w ciąży nie są rekomendowane wszystkim ciężarnym. Podstawowym źródłem witamin i minerałów u kobiet w ciąży jest dobrze zbilansowana dieta. Przyszła mama powinna jednak pozostawać pod stałą kontrolą lekarza i regularnie wykonywać badania krwi. Jeśli na ich podstawie stwierdzony zostanie niedobór jakiegoś składnika, lekarz z pewnością zaleci suplementację¹¹.
Jakie witaminy brać w ciąży? Witaminy w ciąży powinny być przyjmowane wyłącznie w przypadku wyraźnych zaleceń, zgodnie ze wskazówkami lekarza. Zażywanie jakichkolwiek suplementów w ciąży bez konsultacji z ginekologiem prowadzącym ciążę nie jest wskazane. Należy pamiętać, że zarówno dla mamy, jak i maluszka, szkodliwy jest nie tylko niedobór, ale też nadmiar witamin i minerałów.

Przypisy

1. Zimmer M., Sieroszewski P., Oszukowski P. i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych, 2020.
2. Karowicz-Bilińska A., Nowak-Markwitz E., Opala T. i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących, Ginekol Pol. 5/2014, 85.
3. Karowicz-Bilińska A., Nowak-Markwitz E., Opala T. i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących, Ginekol Pol. 5/2014, 85.
4. Bomba-Opoń D., Hirnle L., Kalinka J. i in., Suplementacja folianów w okresie przedkoncepcyjnym, w ciąży i połogu. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2017, tom 2, nr 5, 210.
5. Bomba-Opoń D., Hirnle L., Kalinka J. i in., Suplementacja folianów w okresie przedkoncepcyjnym, w ciąży i połogu. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2017, tom 2, nr 5, 210.
6. Guz J., Oliński R., Rola witaminy C w regulacji epigenetycznej, Postepy Hig Med Dosw (online), 2017; 71.
7. Karowicz-Bilińska A., Nowak-Markwitz E., Opala T. i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących, Ginekol Pol. 5/2014, 85.
8. Drews K., Aktywne wspomaganie szlaku folianów – epigenetyczny wpływ choliny i witaminy B12 na rozwój ciąży, Ginekol Pol, 2015, 86, 940–946.
9. Karowicz-Bilińska A., Nowak-Markwitz E., Opala T. i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących, Ginekol Pol. 5/2014, 85.
10. Karowicz-Bilińska A., Nowak-Markwitz E., Opala T. i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących, Ginekol Pol. 5/2014, 85.
11. Zimmer M., Sieroszewski P., Oszukowski P. i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych, 2020.

Bibliografia

1. Zimmer M., Sieroszewski P., Oszukowski P. i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych, 2020.
2. Bomba-Opoń D., Hirnle L., Kalinka J. i in., Suplementacja folianów w okresie przedkoncepcyjnym, w ciąży i połogu. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2017, tom 2, nr 5, 210–214.
3. Karowicz-Bilińska A., Nowak-Markwitz E., Opala T. i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących, Ginekol Pol. 5/2014, 85, 395-399.
4. Guz J., Oliński R., Rola witaminy C w regulacji epigenetycznej, Postepy Hig Med Dosw (online), 2017; 71: 747-760.
5. Drews K., Aktywne wspomaganie szlaku folianów – epigenetyczny wpływ choliny i witaminy B12 na rozwój ciąży, Ginekol Pol, 2015, 86, 940-946.