Czy można przedawkować witaminę D3 – odpowiadamy!

Do normalnego rozwoju i prawidłowego funkcjonowania organizm ludzki potrzebuje nie tylko białek, tłuszczy, węglowodanów i składników mineralnych, ale także witamin, które są równie ważne, co pozostałe składniki. Jedną z najważniejszych witamin, która odgrywa istotną rolę w szeregu procesów nieustannie zachodzących w organizmie, jest witamina D3. Dostarczamy ją organizmowi wraz z pożywieniem, poprzez syntezę skórną z udziałem światła słonecznego albo przyjmując leki i suplementy diety z witaminą D3. Powszechnie wiadomo, że niedobór może prowadzić do poważnych konsekwencji, a co z przedawkowaniem? Czy da się przedawkować witaminę D3?

  1. Witamina D3 – źródła
  2. Rola witaminy D3
  3. Objawy niedoboru witaminy D3
  4. Dawkowanie witaminy D3
  5. Czy można przedawkować witaminę D3?
  6. Jak organizm broni się przed przedawkowaniem witaminy D3?

Witamina D3 – źródła

Głównym źródłem witaminy D3 jest słońce. Wystawianie skóry na działanie promieni słonecznych prowadzi do syntezy skórnej. Skóra potrafi nie tylko produkować, ale również kumulować witaminę D3 w tkance tłuszczowej. Zapasy są uwalniane do krwiobiegu w zależności od zapotrzebowania1. Synteza w skórze zależy jednak od wielu czynników, w tym przede wszystkim szerokości geograficznej, pory roku i dnia, zanieczyszczenia powietrza, a także masy ciała czy ilości tkanki tłuszczowej.
Pokłady witaminy D3 w organizmie uzupełniane są dodatkowo wraz z dietą. Składnik ten występuje zarówno w produktach pochodzenia roślinnego, jako witamina D2 (ergokalcyferol), jak i w produktach pochodzenia zwierzęcego, jako witamina D3 (cholekalcyferol), głównie w rybach (makrela, łosoś, sardynki), jajach kurzych i wątrobie, ale jest również w drobiu, podrobach, drobiu i przetworach mlecznych2. Niektóre pokarmy są dodatkowo wzbogacane w witaminę D3. Należy do nich przede wszystkim mleko i mleko modyfikowane, ale też różnego rodzaju serki i jogurty.

Rola witaminy D3

Witamina D3 odgrywa w organizmie ludzkim ogromną rolę. Wspomaga wchłanianie oraz wykorzystanie wapnia i fosforu, dzięki czemu dba o zdrowy układ kostny i zęby. Bierze udział w procesie mineralizacji tkanki kostnej, jest niezbędna w procesie przewodzenia impulsu nerwowego i skurczu mięśni, warunkuje prawidłowe działanie układu nerwowego i mięśniowego. Prawidłowy poziom witaminy D3 wpływa na właściwe funkcjonowanie układu krążenia3.
O ile większość wie o dobroczynnym wpływie witaminy D3 na układ kostny, to mało kto ma świadomość, że składnik ten oddziałuje na naszą odporność. Jego receptory znajdują się na limfocytach T i B oraz komórkach prezentujących antygen. Witamina D3 zwiększa produkcję peptydów przeciwdrobnoustrojowych (AMP), które niszczą błonę komórkową chorobotwórczych drobnoustrojów, jednocześnie stymuluje przekształcanie monocytów do dojrzałych makrofagów, które z kolei niszczą zarazki. Dodatkowo poprzez osłabianie stanu zapalnego, chroni tkanki przed uszkodzeniem.
Widać zatem, że witamina D3 bierze czynny udział w wielu procesach zachodzących w organizmie. Dlatego właśnie powinno się szczególnie zadbać o jej prawidłowy poziom.

Objawy niedoboru witaminy D3

Ze względu na ograniczoną syntezę skórną i niedostateczną podaż witaminy D3 w diecie istnieje ryzyko wystąpienia niedoboru. Niedobór witaminy D3 u dzieci i dorosłych jest zjawiskiem dość powszechnym. Osoby, których on dotyczy, uskarżają się przede wszystkim na bóle mięśni i kości, zmęczenie, choroby przyzębia i bezsenność. Ze względu na zbyt niski poziom witaminy D3 w organizmie mogą pojawić się też takie problemy, jak nadwaga czy nadciśnienie.
Długotrwały niedobór prowadzi do obniżenia odporności, może skutkować częstymi złamaniami, a także skrzywieniami i zwyrodnieniami układu kostnego. Z czasem dochodzi do problemów z chodzeniem i zniekształcenia sylwetki. Pojawiają się też problemy w funkcjonowaniu układu nerwowego. Dlatego w razie zaobserwowania u siebie objawów niedoboru witaminy D3 warto udać się do lekarza i rozpocząć suplementację.
Wykazano, że zbyt niski poziom tego składnika może być przyczyną wielu schorzeń. Prowadzi do rozwoju krzywicy, osteoporozy i osteomalacji. Ponadto niedobór witaminy D3 zaobserwowano w przebiegu takich schorzeń jak miopatia, nowotwory, choroby autoimmunologiczne (stwardnienie rozsiane, reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca, cukrzyca typu 1), czy choroby układu krążenia, a nawet depresja4.

Dawkowanie witaminy D3

Optymalna dawka witaminy D3 zależy od wielu różnych parametrów, w tym m.in. wieku, masy ciała, diety, trybu życia i nasłonecznienia (pory roku). W praktyce znaczy to tyle, że każdy człowiek jest inny, dlatego dawka powinna zostać dobrana indywidualnie.
Istnieją pewne zalecenia w zakresie dawkowania witaminy D3, którymi należy się kierować. Zgodnie z nimi dawka dobowa według profili pacjentów wygląda następująco5:

  • dzieci powyżej 6. roku życia – 1000 IU,
  • młodzież i dorośli – od 1000 IU do 2000 IU,
  • kobiety planujące ciążę, w ciąży i karmiące piersią – 2000 IU,
  • osoby otyłe powyżej BMI ≥ 30 kg/m2 – 4000 IU.

Przed rozpoczęciem suplementacji warto skonsultować się jeszcze z lekarzem celem upewnienia się, że dana dawna jest w naszym przypadku odpowiednia. Konsultacja lekarska jest konieczna w przypadku kobiet planujących ciążę, w ciąży i w okresie karmienia piersią. Podczas suplementacji wybranym produktem należy przestrzegać zaleceń lekarza i stosować się do wskazówek producenta znajdujących się w ulotce.

Czy można przedawkować witaminę D3?

Każdy powinien mieć świadomość, że nadmiar witamin, w tym również witaminy D3, jest równie szkodliwy, co niedobór. Jednocześnie należy wyraźnie podkreślić, że ekspozycja słoneczna oraz spożywanie pokarmów bogatych w witaminę D nie jest szkodliwe dla organizmu i w takim przypadku nie ma ryzyka przedawkowania. W dodatku organizm w pewnym stopniu sam broni się przed nadmierną produkcją witaminy D dzięki melaninie. Z przedawkowaniem mamy do czynienia wyłącznie przy stosowaniu suplementacji6

Nadmiar witaminy D3, do którego może dojść w wyniku przedawkowania leku lub suplementu, może mieć szkodliwe konsekwencje, a jedną z najważniejszych jest hiperkalcemia. Należałoby jednak przyjmować przez długi czas duże ilości suplementów lub leków z witaminą D3, by do tego doszło. Przestrzegając zaleceń lekarza i stosując się do uwag z ulotki dołączonej do opakowania danego produktu, ryzyko przedawkowania jest znikome.

Jak organizm broni się przed przedawkowaniem witaminy D3?

Witamina D3 dostarczana organizmowi w sposób naturalny, czyli wraz z dietą i produkowana pod wpływem słońca, nie może zostać przedawkowana. Ogranizm dysponuje mechanizmami obronnymi, które chronią go przed taką sytuacją. Przy nadmiernej ekspozycji na słońce aktywowane zostają procesy degradacyjne, przez co powstają nieaktywne związki – lumisterol i tachysterol. Zapobiega to nadmiernemu gromadzeniu się witaminy D3 w organizmie 7

. Organizm też posiada zdolność do gromadzenia witaminy D3 na „gorszy czas”, co zresztą zostało już wyżej wspomniane. W przypadku braku syntezy witaminy D jej pokłady uwalniane są do krwioobiegu w ciągu kolejnych 2 miesięcy8

Przypisy

  1. Napiórkowska L., Franek E., Rola oznaczania witaminy D w praktyce klinicznej, Choroby Serca i Naczyń 2009, tom 6, nr 4, 206.
  2. Dittfeld A., Gwizdek K., Koszowska A. i in., Wielokierunkowe działanie witaminy D, ANNALES ACADEMIAE MEDICAE SILESIENSIS 2014, 68, 1, 48.
  3. Grafka A., Łopucki M., Kuna J. i in., Rola witaminy D w organizmie, Diagn Lab. 2019; 55(1): 55.
  4. Olędzka R., Witamina D w świetle badań ostatnich lat, BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLVI, 2013, 123.
  5. ChPL Vigalex Bio i Forte 08.2020, ChPL Vigalex Max 08.2020.
  6. Grafka A., Łopucki M., Kuna J. i in., Rola witaminy D w organizmie, Diagn Lab. 2019; 55(1): 57.
  7. Grafka A., Łopucki M., Kuna J. i in., Rola witaminy D w organizmie, Diagn Lab. 2019; 55(1): 57.
  8. Grafka A., Łopucki M., Kuna J. i in., Rola witaminy D w organizmie, Diagn Lab. 2019; 55(1): 57.

Bibliografia

  1. Napiórkowska L., Franek E., Rola oznaczania witaminy D w praktyce klinicznej, Choroby Serca i Naczyń 2009, tom 6, nr 4.
  2. Dittfeld A., Gwizdek K., Koszowska A. i in., Wielokierunkowe działanie witaminy D, ANNALES ACADEMIAE MEDICAE SILESIENSIS 2014, 68, 1, 48.
  3. ​Grafka A., Łopucki M., Kuna J. i in., Rola witaminy D w organizmie, Diagn Lab. 2019; 55(1).
  4. ​Olędzka R., Witamina D w świetle badań ostatnich lat, BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLVI, 2013.
  5. ​ChPL Vigalex Bio i Forte 08.2020, ChPL Vigalex Max.
  6. ​Grafka A., Łopucki M., Kuna J. i in., Rola witaminy D w organizmie, Diagn Lab. 2019; 55(1): 55-60.