Osteomalacja a osteoporoza – najważniejsze różnice

O osteoporozie mówi się sporo, o osteomalacji zdecydowanie mniej. Najprawdopodobniej jednak zarówno nazwa pierwszej, jak i drugiej choroby już kiedyś obiła Ci się o uszy. Być może wtedy pomyślałeś „ten problem mnie nie dotyczy”. Niedobór witaminy D jest jednak problemem powszechnym i dotyka ponad połowę społeczeństwa, a to właśnie jedna z najważniejszych przyczyn obu tych chorób. Osteomalacja a osteoporoza – czym różnią się te choroby i co zrobić, by się ich ustrzec? Układ kostny jest jednym z najważniejszych układów w organizmie człowieka. Stanowi swego rodzaju rusztowanie, na którym osadzone jest całe ciało. By zrozumieć, jak ważny jest układ kostny, warto wyobrazić sobie sytuację, co by było, gdyby go nie było. Wtedy ciało byłoby bezwładną masą, ponieważ większość znajdujących się w nim organów ma miękką strukturę. Zatem podstawową funkcją organizmu człowieka jest podpora całego organizmu człowieka. Oprócz tego kości stanowią zabezpieczenie dla organów: klatka piersiowa chroni płuca i serce, czaszka mózg, a miednica układ moczowy i rozrodczy. Biorąc pod uwagę to, jak ważne są kości, nie można lekceważyć chorób takich jak osteoporoza i osteomalacja. Dowiedz się, co to za schorzenia, jakie są ich objawy i jak im zapobiec.

  1. Osteomalacja – co to jest?
  2. Osteomalacja – objawy
  3. Osteoporoza – czym jest?
  4. Osteoporoza – objawy
  5. Osteomalacja a osteoporoza – różnice
  6. Zapobieganie osteomalacji i osteoporozie

Osteomalacja – co to jest?

Osteomalacja powszechnie nazywana bywa krzywicą dorosłych ze względu na duże podobieństwo do krzywicy, która występuje u dzieci. Najprościej rzecz ujmując, to metaboliczna choroba kości polegająca na ich znacznym osłabieniu przez niedostateczne wysycenie wapniem. Bezpośrednią przyczyną tego problemu na ogół jest niedobór witaminy D w organizmie ze względu na niedostateczną podaż wraz z dietą i zbyt małą syntezę skórną, która może być spowodowana choćby rzadkim wystawianiem skóry na działanie słońca lub zbyt małą ilością dni słonecznych w roku1.
Cechą charakterystyczną osteomalacji jest niedostateczna mineralizacja kości, która prowadzi do zmniejszenia ich gęstości. Przez to stają się kruche i podatne na wyginanie. Na rozwój choroby najbardziej narażone są osoby starsze2.

Osteomalacja – objawy

Długotrwały niedobór witaminy D prowadzi do rozwoju osteomalacji, która z czasem zaczyna manifestować swoją obecnością szeregiem różnych objawów. Pacjenci cierpiący z powodu osteomalacji przede wszystkim uskarżają się na ból kości, jednak nierzadko nie są w stanie do końca wskazać miejsce bólu – opisują go jako „rozlany” po całym ciele. Ból obejmuje zwłaszcza miednicę, żebra i kręgosłup, ma stały charakter i nasila się podczas obciążania kości. Pojawia się też wrażliwość na ucisk3.
Bólowi kości towarzyszy osłabienie mięśni, głównie kończyn dolnych, przez co pojawiają się problemy z chodzeniem, a chód chorego określa się jako „kołyszący”. Ponadto taki pacjent ma problem ze wstawaniem i siadaniem czy chodzeniem po schodach4.
W zaawansowanej postaci osteomalacji dochodzi do deformacji kości. Mogą one wyginać się, przyjmując nienaturalny kształt. W dodatku są mocno osłabione, przez co często się łamią5.

Osteoporoza – czym jest?

Kolejną chorobą dotyczącą układu kostnego jest osteoporoza. Uznawana jest za schorzenie cywilizacyjne i nazywana bywa „epidemią XXI wieku” ze względu na skalę, na jaką występuje. Osteoporoza najczęściej dotyka kobiety po 60. roku życia. Szacuje się, że cierpi na nią nawet 200 milionów kobiet na świecie, z czego aż 1/4 może doświadczyć jej nieprzyjemnych skutków takich jak złamanie kości6. Na osteoporozę chorują również mężczyźni, jednak zdecydowanie rzadziej niż kobiety. Częstość jej występowania wzrasta wraz z wiekiem.
Osteoporoza oznacza rozrzedzenie tkanki kostnej, czyli zredukowanie masy kostnej. W jej przebiegu zmniejsza się gęstość kości oraz pojawiają się zaburzenia w spójności ich tkanek. Skutkiem tego jest zwiększenie podatności na złamania, do których dochodzi nawet przy niewielkich obciążeniach. Osteoporoza to wyniszczająca i dość szybko postępująca choroba. Szacuje się, że jest trzecią najczęstszą przyczyną wszystkich zgonów, zaraz po chorobach układu krążenia i nowotworach7.

Osteoporoza – objawy

Osteoporoza jest bardzo podstępna, a świadczy o tym fakt, że potrafi przez długi czas rozwijać się w organizmie, nie dając żadnych objawów, które mogłyby świadczyć o tym, że dzieje się coś niedobrego. Najczęstsze objawy osteoporozy to: ostre bóle przy poruszaniu się, bóle przy kaszlu, kichaniu, brak apetytu, wzdęcia. U wielu chorych ból pojawia się dopiero po złamaniu, które jest wynikiem postępującej choroby. Zatem dopiero po wystąpieniu urazu machina rusza i rozpoczyna się proces diagnostyczny, który pozwala jednoznacznie potwierdzić lub wykluczyć osteoporozę8.
Objawy osteoporozy w dużej mierze zależą od tego, gdzie wystąpiło złamanie i na jaką skalę (ile kości zostało złamanych). Gdy złamania dotyczą kręgów, pojawiają się trudności z poruszaniem, nawet wykonanie podstawowych czynności staje się mocno kłopotliwe.

Osteomalacja a osteoporoza – różnice

Osteomalacja i osteoporoza pod paroma względami są do siebie bardzo podobne. Jednym z największych podobieństw jest choćby to, że zarówno jedna, jak i druga choroba związana jest z niedoborem witaminy D w organizmie i dotyka osób dorosłych. Są jednak aspekty, w których znacznie się od siebie różnią.
Osteoporoza, podobnie jak i osteomalacja, wpływa na wytrzymałość kości i witalność, ale różne są ich objawy i przyczyny występowania. Różnicą jest m.in. to, że przy osteoporozie chory jest w stanie wskazać dokładne miejsce bólu, a przy osteomalacji ból jest rozlany.
Co prawda, złamane kości mogą wynikać zarówno z osteoporozy, jak i osteomalacji. W praktyce jednak gdy dojdzie do złamania z powodu osteomalacji, od razu wiadomo, że to właśnie ta choroba stała się jego przyczyną. Wynika to z faktu, że osteomalacja manifestuje swoją obecność dość szybko, dając szereg różnych objawów. Z kolei osteoporoza ma utajony przebieg do momentu, gdy dojdzie do złamania. Jeśli pacjentem jest osoba starsza, istnieje podejrzenie osteoporozy i dopiero wtedy przeprowadza się diagnostykę w tym kierunku.

Zapobieganie osteomalacji i osteoporozie

Mówi się, że lepiej zapobiegać, niż leczyć. Powiedzenie to znajduje zastosowanie także w tym przypadku. Choć przyczyny osteoporozy i osteoporozy teoretycznie mogą być różne, to najczęściej za rozwojem jednej, jak i drugiej choroby stoi niedobór witaminy D w organizmie. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele: dieta uboga w ryby, tłuszcze rybne, mleko i produkty mleczne albo niedostateczna synteza skórna wynikająca ze zbyt rzadkiego wystawiania skóry na działanie słońca. Problem niskiego poziomu witaminy D w organizmie może pojawić się również wtedy, gdy jej wchłanianie z pożywienia jest zaburzone.
Niedobór witaminy D to powszechny problem, który dotyka większości ludzi na całym świecie. Dlatego chcąc uniknąć chorób układu kostnego takich jak osteoporoza i osteomalacja, powinno się regularnie stosować witaminę D3. Mowa tutaj o witaminie występującej pod postacią leków i suplementów diety, w formie tabletek. Dawka powinna być dostosowana do wieku i potrzeb organizmu. Rekomendowana dzienna dawka witaminy D3 dla osób po 50. roku życia to 700-1000 IU. W przebiegu różnych chorób może pojawić się konieczność zwiększenia dawki, jednak zadecydować o tym powinien lekarz.
Należy jednak pamiętać, że suplement diety nie może być stosowany jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety. Dla zdrowia ważna jest zróżnicowana dieta oraz zdrowy tryb życia. Ponadto należy jak najczęściej wystawiać skórę na działanie słońca. W miesiącach zimowych może to być szczególnie trudne, dlatego właśnie wtedy należy położyć szczególnie duży nacisk na suplementację. W razie jakichkolwiek wątpliwości związanych z suplementacją witaminy D3 warto zasięgnąć porady lekarza lub farmaceuty.

Przypisy

  1. Misiorowski W., Osteoporoza, osteomalacja, pierwotna nadczynność przytarczyc? Różnicowanie niskiej masy kostnej, Geriatria, 2008; 2.
  2. Wiercińska M., Osteomalacja, Medycyna Praktyczna, Reumatologia, 2017.
  3. Jafiszow U., Sierakowski S., Małyszko J. i in., Osteomalacja, Nowa Medycyna, 3/2004.
  4. Jafiszow U., Sierakowski S., Małyszko J. i in., Osteomalacja, Nowa Medycyna, 3/2004.
  5. Jafiszow U., Sierakowski S., Małyszko J. i in., Osteomalacja, Nowa Medycyna, 3/2004.
  6. Krysiak R., Osteoporoza jako problem społeczny – patogeneza, objawy, czynniki ryzyka i leczenie, Forum Położnictwa i Ginekologii, nr 37, 2018.
  7. Marcinowska-Suchowierska E., Czerwiński E., Badurski J. i in., Osteoporoza – diagnostyka i terapia u osób starszych, Postępy Nauk Medycznych, t. XXIV, nr 5, 2011, 411.
  8. Marcinowska-Suchowierska E., Czerwiński E., Badurski J. i in., Osteoporoza – diagnostyka i terapia u osób starszych, Postępy Nauk Medycznych, t. XXIV, nr 5, 2011, 411.
  9. Napiórkowska L., Franek E., Rola oznaczania witaminy D w praktyce klinicznej, Choroby Serca i Naczyń 2009, tom 6, nr 4, 209.

Bibliografia

  1. Misiorowski W., Osteoporoza, osteomalacja, pierwotna nadczynność przytarczyc? Różnicowanie niskiej masy kostnej, Geriatria, 2008.
  2. Wiercińska M., Osteomalacja, Medycyna Praktyczna, Reumatologia, 2017.
  3. Jafiszow U., Sierakowski S., Małyszko J. i in., Osteomalacja, Nowa Medycyna, 3/2004.
  4. Marcinowska-Suchowierska E., Czerwiński E., Badurski J. i in., Osteoporoza – diagnostyka i terapia u osób starszych, Postępy Nauk Medycznych, t. XXIV, nr 5, 2011.
  5. Napiórkowska L., Franek E., Rola oznaczania witaminy D w praktyce klinicznej, Choroby Serca i Naczyń 2009, tom 6, nr 4, 209.